Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna
w Strzyżowie

          Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna w Strzyżowie dn.27.03.2015r. zorganizowała szkolenie z zakresu „Pomoc psychologiczna dziecku z mutyzmem wybiórczym i jego rodzinie”.

                Szkolenie poprowadziły Barbara Ołdakowska – Żyłka /założycielka Fundacji „MÓWIĘ”, terapeutka z wieloletnim doświadczeniem/ oraz Justyna Święcicka /psycholog z wieloletnią praktyką , prowadzi terapię dzieci i rodzin, autorka wielu książek i poradników psychologicznych/. Celem szkolenia było zdobycie wiedzy na temat mutyzmu wybiórczego. Fundacja na rzecz osób dotkniętych mutyzmem wybiórczym i ich rodzin „MÓWIĘ” została powołana w celu niesienia pomocy psychologicznej i pedagogicznej dzieciom dotkniętym mutyzmem wybiórczym i ich rodzinom oraz budowania świadomości społecznej i propagowania szeroko pojętej edukacji w w/w obszarze. Celami Fundacji są m.in. ochrona godności i integralności dziecka z mutyzmem oraz przeciwdziałanie każdej z form dyskryminacji, przemocy, nadużyć i zaniedbań wobec tych dzieci, propagowanie wiedzy o skutecznych metodach pracy z rodziną oraz dziećmi z mutyzmem i innymi. Pani Barbara Ołdakowska – Żyłka, założycielka Fundacji oraz Pani Justyna Święcicka psycholog pracujący w Fundacji prowadziły szkolenie według następującego programu;  • podstawy wiedzy teoretycznej na temat mutyzmu wybiórczego, • objawy według ICD 10 i DSM IV, • przyczyny zaburzenia – podłoże lękowe, • diagnoza, • filmy edukacyjne na temat mutyzmu wybiórczego, • obraz psychologiczny dziecka – ćwiczenia warsztatowe, • obraz psychologiczny rodzica – ćwiczenia warsztatowe, • doświadczenia własne.

                 Czy zdarzyło nam się spotkać dziecko, które w kontakcie z nami milczało, z „zastygłą” twarzą patrzyło nam w oczy lub spuszczało głowę? Nasze myśli podpowiadały nam nieśmiałość, upór, niechęć do kontaktu? Budziło w nas frustrację, poczucie, że robimy coś źle? „Mutyzm” powszechnie rozumiany jako niechęć dziecka do mówienia, ma szersze i bardziej głębokie znaczenie. Jest to jedno z zaburzeń wieku dziecięcego, którego cechą charakterystyczną jest stała niemożność mówienia w wybranych sytuacjach społecznych. Dziecko ma świadomość, że powinno się odezwać, odpowiedzieć na zadane pytanie /np. w szkole/, ale pomimo „chęci” nie potrafi, boi się to zrobić. Natomiast w innych sytuacjach społecznych /np. w domu/, wśród najbliższych osób dziecko jest swobodne i otwarte.

                Po raz pierwszy „Mutyzm”został opisany w roku 1877 przez niemieckiego lekarza Kussmaula, który opisał przypadek „afazji dobrowolnej”. Przyjęcie tego terminu mogłoby sugerować, że dzieci te świadomie wybierają niemówienie. W roku 1934 angielski lekarz Tramer wprowadził termin „elective mutism” czyli „mutyzm planowany”, utrwalający błędne rozumienie charakteru tego zaburzenia. Dopiero w 1994 roku nadano mu właściwą nazwę – mutyzm selektywny czyli wybiórczy. Mutyzm najczęściej ujawnia się u dziecka w wieku 3-5 lat, gdy maluch idzie do przedszkola. Brak mówienia nie wynika z nieznajomości języka, z całościowych zaburzeń rozwojowych, takich jak autyzm, ani też z zaburzeń psychotycznych /schizofrenia/. Natomiast powoduje znaczące utrudnienie w zakresie komunikacji, co wymaga od otoczenia motywacji i ogromnego wyczucia w zakresie kontaktu z dzieckiem. Dzieci te w grupach przedszkolnych, czy zespołach klasowych mogą wybierać życie w odosobnieniu lub znajdować sobie sprzymierzeńców, którzy będą przekazywać ich komunikaty otoczeniu. Mutyzm częściej jest rozpoznawany u dziewczynek niż u chłopców. Analizując przyczyny możemy tutaj mówić o predyspozycjach genetycznych oraz pewnej dozie lękliwości u dziecka oraz jego rodziców. Rodzice dzieci z mutyzmem raczej wycofują się w kontaktach społecznych, nie lubią zabierać głosu na forum i walczyć o swoje „na scenie”. Dzieci te także nie lubią, gdy inni o nich mówią i skupia się na nich uwaga otoczenia. Nie czują się dobrze, nie mogąc zgłosić najprostszych potrzeb /skorzystania z toalety, potrzeby picia, itp./. Należy jednak pamiętać, że dzieci z mutyzmem mają potrzeby społeczne, takie jak chęć wspólnej zabawy, spotkania się z koleżanką/kolegą. Pomimo, iż oficjalnie same tego mogą nie zgłaszać, to jednak doskonale się czują gdy taka propozycja padnie i będą mogły „zaprosić” bliskie im dziecko do domu. Dzieci te charakteryzują się również dobrą pamięcią i poczuciem humoru. Natomiast nie prawdą jest, że nie odzywanie się jest przez te dzieci formą manipulacji i świadomym nieposłuszeństwem.

                  Mutyzm bywa mylnie oceniany jako nieśmiałość, a idące za tym oczekiwania, że dziecko kiedyś z tego wyrośnie są nie realne. Nieśmiałość jest cechą osobowości, utrudniającą kontakty społeczne, aczkolwiek umożlwiającą wchodzenie w różnego rodzaju role. Dziecko nieśmiałe nie odzywa się z wyboru i funkcjonuje podobnie wszędzie. Natomiast mutyzm jest zaburzeniem uniemożliwiającym „normalne” funkcjonowanie na co dzień. W określonych sytuacjach społecznych dziecko nie jest w stanie wydobyć z siebie głosu, a w domu może być wesołe i głośne. Dzieci z mutyzmem cechuje nasilony lęk w sytuacji, gdy wymagane jest od nich mówienie. Jest to rodzaj fobii społecznej. Przymus mówienia, obiecanie nagrody, zagrożenie, czy jakakolwiek inna próba manipulacji dzieckiem nasila dane zaburzenie. Dziecko potrzebuje powolnych, systematycznych i bezpiecznych form pomocy, aby poradzić sobie z własnym lękiem przed mówieniem. Brak fachowej pomocy może prowadzić do pogłębiania się izolacji społecznej oraz powstawania poważniejszych zaburzeń. Pamiętajmy więc, że dzieci z mutyzmem w określonych sytuacjach nie potrafią pokonać lęku przed mówieniem. Okażmy cierpliwość i zrozumienie.

                   Dziecko ze zdiagnozowanym mutyzmem potrzebuje kompleksowej pomocy wielospecjalistycznej. Pomocą powinni również zostać objęci rodzice /psychoedukacja, terapia/. Właściwa i dobrze dobrana pomoc, udzielona rodzinie ma szanse powodzenia w zakresie poprawy funkcjonowania dziecka.